MSZ: 71. rocznica wyzwolenia obozów koncentracyjnych systemu Mauthausen-Gusen

Jak co roku w uroczystościach rocznicowych wyzwolenia niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych systemu Mauthausen-Gusen weźmie udział liczna polska reprezentacja, której trzonem są byli więźniowie i reprezentanci organizacji kombatanckich.

W uroczystościach rocznicowych będą uczestniczyli również oficjalni przedstawiciele polskiego rządu, w tym ambasador RP w Wiedniu Artur Lorkowski, podsekretarz stanu w MKiDN Magdalena Gawin, szef UDSKiOR Jan Kasprzyk, sekretarz RPOWM Andrzej Kunert.

Cykl wydarzeń rocznicowych rozpocznie się 13 maja przy krematorium KL w Melk i potrwa do 17 maja, kiedy to upamiętnione zostaną ofiary obozu KZ Wiener Neudorf-Guntramsdorf.

W skład systemu obozów Mauthausen-Gusen wchodziło 47 obozów na terenie dzisiejszej Austrii, przy czym największe były obozy w Gusen, Mauthausen oraz Ebensee. Szacuje się, że we wszystkich obozach więzionych było od 190 tys. do nawet ok. 335 tys. osób. Polacy stanowili ok. 25 proc. wszystkich więźniów systemu i byli najliczniejszą grupą narodowościową. W całym systemie zostało zamordowanych około 30 tys. Polaków, głownie w wyniku wyniszczającej pracy niewolniczej.

Czytaj: Polska daje żółtą kartę KE ws. pracowników delegowanych

Dla Polaków wyjątkowe znaczenie mają trzy obozy w Gusen, o najcięższej kategorii warunków w III Rzeszy. Obozy w Gusen budowano z myślą o zagładzie polskiej inteligencji. Plan ten był realizowany. Większość więźniów obozów Gusen stanowili Polacy, głównie deportowani w ramach tzw. "Inteligenzaktion". Pod koniec 1944 r. do Gusen trafiło również wielu powstańców warszawskich.

W Sanktuarium Narodowym na Kahlenbergu 13 maja o godz. 16.00 odsłonięte zostanie miejsce pamięci - symboliczny grób około 30 tys. Polaków, więźniów obozów koncentracyjnych systemu Mauthausen-Gusen zawierający urnę z ziemią z miejsc ich męczeńskiej śmierci. Symboliczny grób został wykonany staraniem Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Jego umiejscowienie na Kahlenbergu ma podkreślać, że grób ten pozostanie otoczony pamięcią austriackiej Polonii i Ambasady RP w Wiedniu.

Tego samego dnia o godz. 20.30 w wiedeńskiej Katedrze Św. Szczepana (Stephansdom) odbędzie się koncert z utworami Jana Sztwiertni, niezwykle utalentowanego kompozytora ze Śląska, który w 1940 r. w wieku 29 lat został zamordowany w KL Gusen. Postać Sztwiertni reprezentuje generację polskiej inteligencji skazaną na zagładę w ramach tzw. "Inteligenzaktion". Celem koncertu jest uratowanie od zapomnienia dzieł kompozytora, którego talent nie mógł się rozwinąć, przez ich prezentację w światowej muzycznej metropolii - Wiedniu. Koncert został przygotowany przez solistów i chór Instytutu Muzyki (w Cieszynie) Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Dochód ze sprzedaży biletów będzie wspierał Komitet Pamięci Gusen (www.gusen.org).

Kolejnego dnia polska delegacja odwiedzi miejsca pamięci na terenie byłych obozów w Ebensee, a następnie w Gusen, gdzie o godzinie 17.00 w mauzoleum przy krematorium odbędą się uroczystości rocznicowe. Wcześniej delegacja odwiedzi miejsce upamiętnienia przy obecnym wejściu do sztolni "Bergkristall" w miejscowości St. Georgen an der Gusen, dokąd w pierwszej połowie 1944 r., w wyniku nalotów alianckich, rozpoczęto proces przenoszenia opartej na niewolniczej pracy więźniów produkcji przemysłowej na potrzeby armii. Szacuje się, że podczas pracy przy drążeniu systemu tuneli zginęło od 8 do 20 tys. więźniów obozu Gusen. W maju 2015 r. przy obecnym wejściu do sztolni został wybudowany pomnik ku czci polskich więźniów, którzy zginęli w sztolniach "Bergkristall" - pierwszy na przyszłym miejscu pamięci "Plac ciszy". W grudniu 2015 r. zostały zamontowane tablice informacyjne. Obie inicjatywy zostały zrealizowane dzięki staraniom Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa oraz Ambasady RP w Wiedniu.

Zobacz: MKiDN: Nowe narzędzie do poszukiwania i odzyskiwania dzieł sztuki

15 maja br. polska delegacja weźmie udział w zorganizowanych przez austriackie MSW centralnych uroczystościach rocznicowych w KL Mauthausen, a także złoży kwiaty pod polskim pomnikiem na terenie obozu. Tego dnia organizacje polonijne zapraszają również na Marsz Szlakiem Pamięci Mauthausen-Gusen. Licząca 4,5 km trasa wiedzie tą samą drogą, którą przemierzali więźniowie obozów Mauthausen i Gusen.

Wizyta polskiej delegacji w Austrii to również okazja do zabrania głosu w sprawie przygotowywanej przez władze Austrii ustawy o Urzędzie Federalnym Miejscu Pamięci KL Mauthausen. Byli więźniowie oraz polskie instytucje kultury zgłosiły swoje uwagi do projektu ustawy z nadzieją na ich jak najszersze uwzględnienie. Postulują m.in. uwzględnienie KZ Gusen w nazwie nowej instytucji, umiędzynarodowienie organów nowo powoływanej instytucji oraz zacieśnienie współpracy z organizacjami pozarządowymi, które otaczają pamięcią 47 byłych niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych zlokalizowanych na terenie dzisiejszej Austrii.