Czego możemy oczekiwać od rządu Prawa i Sprawiedliwości w obszarze polityki gospodarczej? Instytut Sobieskiego przygotował raport o planach PIS.

Źródłem wielu problemów gospodarczych i społecznych w Polsce jest niska efektywność instytucji publicznych. Wynika to zarówno ze spuścizny po komunizmie, jak też z błędów i zaniedbań ostatnich lat. Obecnie rząd w bardzo ograniczonym stopniu jest autorem i realizatorem spójnych strategii publicznych, ponieważ nie istnieje skuteczne centrum rządu, koordynujące działania poszczególnych ministerstw. W rezultacie niesprawność przejawia się w niskiej ściągalności podatków i nieefektywnym wydawaniu środków europejskich, obniżającym konkurencyjność polskiej gospodarki oraz atrakcyjność inwestycyjną - czytamy w raporcie.

Według jego autorów potwierdzają to między innymi lipcowy raport MFW, zwracający uwagę na złe funkcjonowanie administracji podatkowej, oraz opracowanie Banku Światowego o wykonaniu Programu Operacyjnego „Innowacyjna Gospodarka” z lat 2007-2014.

Ograniczenia dla przedsiębiorców

Nadmiar biurokracji i regulacji, wysokie bariery dostępu do części sektorów, patologiczne powiązania między niektórymi podmiotami gospodarczymi a politykami i administracją oraz niesprawność sądownictwa gospodarczego silnie ograniczają przedsiębiorczość i funkcjonowanie wolnego rynku.

Dodatkowo działania rządu nadmiernie zwiększają dług publiczny oraz wspierają silne grupy gospodarcze i społeczne, kosztem pozostałych. Przykłady państw rozwiniętych pokazują, że niemożliwe jest istnienie efektywnego rynku bez efektywnego państwa, dlatego propozycje programowe Prawa i Sprawiedliwości zakładają wzmocnienie instytucji publicznych w celu poprawy efektywności instytucji rynkowych.

Wymaga to głębokiej zmiany funkcjonowania władzy wykonawczej i ustanowienia prawdziwego centrum rządu, tworzącego i nadzorującego prowadzenie skutecznych polityk publicznych. Odrzucając etatyzm, Prawo i Sprawiedliwość planuje wzmocnienie państwa, by możliwa była skuteczna „mobilizacja sił i środków dla realizacji wielkich przedsięwzięć społecznych czy gospodarczych potrzebnych dla dobra wspólnego”

Nowe prawo podatkowe

Zamierzeniem PiS jest usprawnienie procesu tworzenia prawa, gdyż „stopień przeregulowania wielu dziedzin jest szkodliwy z punktu widzenia potrzeb rozwoju kraju i aktywności obywateli”.

Oznacza to konieczność zwiększenia przejrzystości, zrozumiałości oraz spójności przepisów. Po objęciu władzy Prawo i Sprawiedliwość planuje „ustanowienie nowego prawa podatkowego oraz racjonalizację funkcjonowania administracji skarbowej w kierunku zarówno podniesienia jej skuteczności, jak i jej pomocniczości wobec przedsiębiorcy”. Jest to konieczne, bo sektor przedsiębiorstw potrzebuje stabilnego otoczenia prawnego.

18.jpg

Zmiany powinny objąć również administrację gospodarczą i sądownictwo, co pozwoliłoby na odbudowanie zaufania obywateli do państwa. Prawo i Sprawiedliwość planuje między innymi: skrócenie czasu rozpatrywania spraw koniecznych do prowadzenia działalności gospodarczej; wprowadzenie zmian w prawie upadłościowym, dających szansę na „drugi start”; ograniczenie obowiązków informacyjnych i sprawozdawczych przedsiębiorstw w stosunku do instytucji państwowych; ułatwienia w rozliczeniach podatkowych (m.in. rozliczenia VAT na zasadzie kasowej); ograniczenie liczby pozwoleń; wprowadzenie zasady „tylko jeden raz” uniemożliwiającej powtórne żądanie od firm dokumentów, poświadczeń i danych uzyskanych wcześniej przez organy publiczne.

Mimo wydania ponad 4 mld zł na informatyzację administracji publicznej efekty tych działań są niezadowalające. W rankingu e-government, sporządzonym przez ONZ, Polska znajduje się na 42. miejscu na świecie pod względem rozwoju e-administracji informatyzacji.

Kluczowymi projektami są między innymi: naprawa Systemu Rejestrów Państwowych, rozwój systemu e-podatki, cyfrowe poświadczanie tożsamości, rejestr usług medycznych z internetowym kontem pacjenta oraz informatyzacja sądownictwa. Reindustrializacja Polski odpowiedzią na pułapkę średniego dochodu W ocenie Prawa i Sprawiedliwości, Polska znalazła się w pułapce średniego dochodu. Towarzyszą temu: „wyczerpanie się prostych czynników wzrostu gospodarczego, pogarszająca się struktura demograficzna, niski poziom innowacyjności, źle funkcjonująca i przeregulowana administracja gospodarcza, biurokratyzacja i niska jakość prawa gospodarczego”.

Przyspieszenie dynamiki PKB

Taką diagnozę potwierdzają również analizy Instytutu Sobieskiego, wskazujące, że zmiana w strukturze zatrudnienia ukrywa rzeczywisty niski poziom wzrostu produktywności (PKB na pracującego w Polsce).

Statystycznie wzrost PKB w Polsce w ostatnich latach wydaje się wysoki na tle krajów sąsiednich, lecz wpływa na to wzrost liczby pracujących oraz przechodzenie pracowników z sektorów o niskiej produktywności (głównie z rolnictwa) do innych branż. Należy jednak zwrócić uwagę na niski poziom wzrostu produktywności na pracującego z wyłączeniem zmian strukturalnych, gdyż pokazuje to, że pojedyncze firmy i branże rozwijają się niepokojąco słabo. Obliczenia dla lat 2003-2010 pokazują wzrost produktywności z wyłączeniem zmian strukturalnych na poziomie 1,5 proc. rocznie, czyli poniżej wskaźnika notowanego na Słowacji, w Czechach oraz w Niemczech. Dane te sygnalizują, że pułapka średniego dochodu jest realnym zagrożeniem.

Polska potrzebuje reindustrializacji. By zmniejszyć dystans wobec najbardziej rozwiniętych gospodarek europejskich, konieczne jest przyspieszenie dynamiki PKB w Polsce. Można to osiągnąć poprzez wzrost wskaźnika inwestycji, zarówno publicznych, jak i prywatnych, oraz podniesienie poziomu efektywności przedsiębiorstw za sprawą między innymi ich wyższej innowacyjności.

Potrzebna jest aktywna polityka państwa, która „nie oznacza ani budowania państwowych fabryk, ani drukowania pustego pieniądza czy sztucznego stymulowania koniunktury przez prymitywne i szkodliwe działania, takie jak pobudzanie konsumpcji, zwłaszcza luksusowej, za pomocą akcji kredytowej.

Zmianie ulec powinien również dotychczasowy model rozwoju regionalnego, wspierający wybrane ośrodki wielkomiejskie i niepozwalający na zrównoważony rozwój wszystkich części kraju oraz na wykorzystanie lokalnych potencjałów rozwoju. Polityka gospodarcza rządu Prawa i Sprawiedliwości będzie wspierać wzrost inwestycji przedsiębiorstw.

PiS opowiada się za lepszym wykorzystaniem istniejących zasobów dostępnych spółkom Skarbu Państwa oraz Polskim Inwestycjom Rozwojowym i Bankowi Gospodarstwa Krajowego. Istotnym problemem dla części przedsiębiorstw, szczególnie małych i średnich, jest dostęp do zewnętrznego finansowania.

Dlatego potrzebna jest aktywniejsza rola Banku Gospodarstwa Krajowego w postaci gwarancji kredytowych; jednocześnie wsparciem może być wzorowany na rozwiązaniach brytyjskich i węgierskich program udzielania płynności bankom komercyjnym pod zastaw kredytów przyznawanych małym i średnim przedsiębiorstwom. Potrzebnym rozwiązaniem jest także wprowadzenie stuprocentowej amortyzacji nakładów inwestycyjnych w roku ich poniesienia.

Zachęty prawne i podatkowe

Prawo i Sprawiedliwość planuje również wdrożenie zachęt prawnych i podatkowych prowadzących do wzrostu nakładów przedsiębiorstw na badania i rozwój. W wielu krajach dobrze funkcjonują rozwiązania pozwalające na odpis części tych wydatków od podatku CIT.

Działania rządu PiS doprowadzą do tego, że „podatnik będzie mógł obniżyć podstawę opodatkowania o kwotę tych wydatków w podwójnej wysokości w momencie opatentowania lub wdrożenia wynalazku”.

Zachęty podatkowe będą skłaniać przedsiębiorstwa zagraniczne do przenoszenia aktywności badawczej i rozwojowej do Polski. Dlatego wzrost innowacyjności wynikać będzie nie tylko z działań przedsiębiorstw polskich, ale również zostanie wsparty przez napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych wysokiej jakości.

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w okresie ostatnich dwudziestu pięciu lat są istotnym źródłem rozwoju i modernizacji. Polska potrzebuje nowych zaawansowanych technologicznie inwestycji zagranicznych, które pozwolą na zdobycie przez naszą gospodarkę lepszej pozycji w globalnym łańcuchu dostaw. Podatki i sektor finansów publicznych System finansów publicznych wymaga głębokiej zmiany, gdyż Polska w ostatnich latach została nadmiernie zadłużona.

Częściowo wiąże się to z utrzymywaniem nieefektywnych wydatków, a częściowo z niską ściągalnością podatków, czego dowodem jest chociażby skala wyłudzeń podatku VAT, opisana już w kilku raportach. Polityka podatkowa nie pozwala dziś na prowadzenie przez państwo aktywnej polityki prorozwojowej, a jednocześnie opodatkowanie osób najbiedniejszych oraz małych przedsiębiorstw jest nadmierne.

 Zwiększyć ściągalność podatków

Obok ustanowienia nowego przejrzystego prawa podatkowego Prawo i Sprawiedliwość poprawi funkcjonowanie aparatu fiskalnego, by wyraźnie zwiększyć ściągalność podatków, w tym podatku VAT, oraz zrównoważy obciążenia podatkowe zarówno w sektorze przedsiębiorstw, jak i wśród obywateli. Uważamy, że obciążenia podatkowe w Polsce wymagają przede wszystkim optymalizacji, a nie zwiększenia.

Przeprowadzona zostanie reforma instytucjonalna aparatu skarbowego wraz z wyposażeniem urzędów skarbowych w narzędzia informatyczne. Konieczność tych działań potwierdza lipcowy raport MFW pokazujący, że wskaźnik ściągalności tego podatku w Polsce jest jednym z najniższych w UE. PiS planuje również obniżenie głównej stawki podatku VAT do 22 proc., gdyż podwyżka stawki przeprowadzona w ostatnich latach nie przyniosła oczekiwanych rezultatów.

Kwota wolna od podatku PIT zostanie podniesiona do 8000 zł, co wyraźnie poprawi sytuację materialną osób gorzej sytuowanych, a jednocześnie pozwoli pobudzić konsumpcję. W stosunku do mikroprzedsiębiorstw konieczne jest obniżenie podatku CIT do 15 proc. Wsparciem dla tej grupy firm będzie również wprowadzenie preferencyjnych stawek ZUS w pierwszych dwóch latach działalności. Aby obciążenia podatkowe były sprawiedliwie rozłożone, wprowadzony zostanie podatek od instytucji finansowych oraz sklepów wielkopowierzchniowych.

Niedobór wpływów podatkowych PiS szacuje na ponad 50 mld zł. Mimo braku istotnych zmian prawnych wpływy podatkowe spadły między rokiem 2007 a 2013 z 22,7 proc. PKB do 19,5 proc. PKB, czyli o ponad 3 pkt. proc. PKB.

Jest to równowartość ponad 50 mld zł. W przypadku podatku VAT, choć podniesiona została główna stawka podatku, wpływy spadły z 8 proc. PKB do 7,1 proc. PKB w tym okresie. Jednocześnie lipcowy raport MFW szacuje niedobór wpływów VAT w Polsce na 25 proc. wpływów, czyli około 34 mld zł. Samo zmniejszenie niedoboru do poziomu z 2005 roku, gdy wskaźnik ten wynosił około 9 proc., pozwoli na podniesienie wpływów z VAT o 22 mld zł.

 Rynek pracy, demografia i emigracja

Kluczowymi problemami gospodarczymi Polski są: zbyt wysoki poziom bezrobocia, niski poziom aktywności zawodowej i niski poziom płac. Z tego powodu znaczna grupa osób znajduje się w stanie zagrożenia skrajnym ubóstwem. Niski poziom płac zmusza licznych Polaków do szukania pracy za granicą, co generuje wielkie problemy społeczne i rozpad wielu rodzin. Ponadto nadmierna popularność tak zwanych umów śmieciowych utrudnia dostęp osób zatrudnionych w tej formule prawnej do kredytu bankowego. Nietrwałość tej formy zatrudnienia zniechęca przedsiębiorców do inwestowania w pracowników, co w efekcie negatywnie oddziałuje na dynamikę potencjalnego wzrostu PKB w Polsce.

14.jpg

Dualny rynek pracy prowadzi również do nadmiernych wahań koniunktury gospodarczej. Trudna sytuacja materialna, jakiej doświadczają polskie rodziny, przekłada się na fatalną sytuację demograficzną. Polki rodzą zbyt mało dzieci, by zagwarantować prostą zastępowalność pokoleń. Jednocześnie dane Eurostatu wskazują, że w Polsce kobiety pracujące charakteryzują się wyższym wskaźnikiem dzietności od kobiet niepracujących.

Wyraźny wzrost liczby dzieci rodzonych przez Polki w Wielkiej Brytanii pokazuje, że w innych warunkach instytucjonalnych możliwa jest poprawa sytuacji demograficznej. Prawo i Sprawiedliwość planuje wprowadzenie comiesięcznego dodatku rodzinnego w wysokości 500 zł na każde drugie i kolejne dziecko w rodzinie. Potrzebne jest wprowadzenie podobnego rozwiązania na poziomie ponadnarodowym, tak by dodatki na dzieci finansowane były z budżetu UE. PiS proponuje również obniżenie stawki VAT na ubranka dziecięce, zwiększenie dostępu do świadczeń rodzinnych oraz usprawnienie dostępu do leczenia matek i dzieci.

Ułatwieniem dla rodzin będzie również wydłużenie urlopu macierzyńskiego i wychowawczego oraz gwarancja dostępu do publicznej sieci bezpłatnych przedszkoli. Przedstawiony w poprzedniej części plan działań Prawa i Sprawiedliwości przyczyni się do przyspieszenia tempa wzrostu PKB i w efekcie pozwoli na wzrost wynagrodzeń.

Opracowany przez PiS Narodowy Program Zatrudnienia „będzie promował zatrudnienie ludzi młodych, zwłaszcza na terenach wiejskich oraz w małych ośrodkach miejskich, ale także w sytuacji zatrudniania ich w małych i średnich przedsiębiorstwach czy tworzenia z ich udziałem nowych przedsiębiorstw”.

Wsparciem w tworzeniu nowych miejsc pracy na obszarach społecznie zdegradowanych będzie zmniejszenie, dla wybranych grup, wysokości składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe płaconych przez pracodawcę. Konieczna jest również poprawa funkcjonowania urzędów pracy, by zapewnić skuteczność prowadzonej polityki aktywnego wspierania rynku pracy. Wprowadzony zostanie system wsparcia powrotu polskich emigrantów.

Prawo i Sprawiedliwość planuje „stworzenie systemu preferencji dla powracających z zagranicy młodych rodzin i profesjonalistów, którzy będą chcieli przyjechać do kraju z kapitałem uzyskanym na emigracji”.

Pierwszym krokiem w tym kierunku jest powołanie przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę Biura ds. Polonii i Polaków za granicą. Unia Europejska W ocenie Prawa i Sprawiedliwości, poważnym zagrożeniem dla Unii Europejskiej jest jej nadmierna centralizacja. „Unia cierpi na przeregulowanie, nierównowagę wewnętrzną, nierówność polityczną, deficyt demokracji".

Pokryzysowe zmiany w polityce gospodarczej UE niepokojąco zmierzają do ograniczania suwerenności państw. Niekorzystnym zjawiskiem jest rysujący się podział na kraje strefy euro oraz pozostałe państwa UE, gdyż podmywa to fundamenty integracji - „wspólne prawo, wspólne instytucje, wspólny rynek i wspólny budżet” oraz zasady lojalnej współpracy i wzajemnej otwartości między krajami. Model Unii Europejskiej, za którym opowiada się Prawo i Sprawiedliwość, to Unia wielu centrów regionalnych, równych państw, deregulacji, solidarności, wzmocnienia demokracji, otwarta na nowe kraje i zbudowana na trwałych podstawach tożsamości cywilizacyjnej.

Wspólna waluta?

Polska nie jest i przez wiele lat nie będzie gotowa na wstąpienie do strefy euro Polska nie powinna w przewidywalnej przyszłości wchodzić do strefy euro.

Funkcjonowanie wspólnej waluty naraża gospodarki o słabej konkurencyjności oraz nieefektywnych instytucjach rynku pracy i rynku produktu na spowolnienie tempa wzrostu PKB. Jak wskazują analizy Europejskiego Banku Centralnego, po stworzeniu strefy euro nie nastąpiło zmniejszenie różnicy w dochodzie narodowym na mieszkańca między najbogatszymi krajami europejskimi a krajami Europy Południowej.

Projekt euro jest korzystny jedynie dla gospodarek najsilniejszych, charakteryzujących się elastycznym rynkiem pracy, nowoczesną strukturą eksportu i zdrowymi finansami publicznymi. Polska nie jest i przez wiele lat nie będzie gotowa na wstąpienie do strefy euro. Jednocześnie nie wiemy, jaki kształt instytucjonalny przyjmie integracja walutowa w Europie. Nie wiemy, jak głęboka będzie integracja polityk gospodarczych, obejmujących być może unifikację rozwiązań podatkowych, instytucji rynku pracy i wspólną politykę fiskalną.

PODOBAŁO SIĘ? PODZIEL SIĘ NA FACEBOOKU

Nie przegap najważniejszych wiadomościObserwuj nas w Google News