Sejm debatuje nad projektem "ustawy dezubekizacyjnej"

Sejm rozpoczął debatę nad rządowym projektem nowelizacji "ustawy dezubekizacyjnej", według którego emerytury i renty ponad 32 tys. byłych funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa PRL sięgną maksymalnie średniego świadczenia w ZUS.

Przygotowana przez MSWiA nowela ma wejść w życie 1 stycznia 2017 r., a świadczenia emerytalne i rentowe w nowej wysokości będą wypłacane od 1 października 2017 r.

"Za służbę na rzecz totalitarnego państwa uznaje się służbę od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r." - wskazano w projekcie. Informację o przebiegu służby funkcjonariuszy w okresie PRL ma sprawdzać IPN.

Oprócz funkcjonariuszy SB, jednostek ministerstwa bezpieczeństwa publicznego i ministerstwa spraw wewnętrznych obniżenie emerytur i rent dotyczyć będzie także osób, które służyły w jednostkach MON, w tym m.in. Wojskowej Służbie Wewnętrznej, Wojskach Ochrony Pogranicza.

Zmiany dotyczyć mają także kadry naukowo-dydaktycznej, naukowej, naukowo-technicznej oraz słuchaczy i studentów Akademii Spraw Wewnętrznych (z wyłączeniem Wydziału Porządku Publicznego w Szczytnie) a także Centrum Wyszkolenia MSW i Wyższej Szkoły Oficerskiej MSW w Legionowie.

W myśl projektu maksymalna emerytura dla tych osób nie będzie mogła być wyższa niż średnia emerytura lub renta z tytułu niezdolności do pracy. Jak wskazano w Ocenie Skutków Regulacji, według danych z czerwca 2016 r. wysokość przeciętnej emerytury wypłacanej przez ZUS wynosiła ok. 2 tys. zł, a wysokość przeciętnej renty z tytułu niezdolności do pracy wypłacanej przez ZUS wynosiła ok. 1 tys. 543 zł.

Zgodnie z propozycją w przypadku renty rodzinnej po funkcjonariuszu, wysokość świadczenia nie będzie mogła przekraczać wysokości średniej renty rodzinnej z Funduszu Ubezpieczeń Społecznej wypłacanej przez ZUS w czasie tworzenia projektowanej ustawy (według wstępnych danych w czerwcu 2016 r. wysokość przeciętnej renty rodzinnej wypłacanej przez ZUS wynosiła około 1 tys. 725 zł).

Projekt zakłada obniżenie procentowego wymiaru emerytury z 0,7 proc. do 0,5 proc. podstawy wymiaru za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa oraz obniżenie współczynnika procentowego podstawy wymiaru renty inwalidzkiej o 2 proc. za każdy rok takiej służby. Dodatkowo nie będzie już możliwości podwyższenia emerytury - o 15 proc. podstawy wymiaru - za inwalidztwo pozostające w związku ze służbą dla osób pełniących służbę wyłącznie w organach bezpieczeństwa państwa.

Według szacunków MSWiA, obniżonych zostanie ponad 18 tys. emerytur policyjnych, ponad 4 tys. policyjnych rent inwalidzkich i ponad 9 tys. rent rodzinnych.

Z projektu wynika też, że rocznie budżet państwa będzie wydawał o ok. 546 mln zł mniej na świadczenia emerytalne i rentowe z systemu zaopatrzenia emerytalnego służb mundurowych.

Przeciwko projektowanym zmianom protestują mundurowi związkowcy, m.in. Zarząd Główny NSZZ Policjantów. "Stwierdzamy stanowczo, że nie godzimy się na to, by ustawa dotyczyła osób, które po 1990 roku zostały pozytywnie zweryfikowane i potem przez wiele lat pracowały bądź nadal pracują w policji i innych formacjach mundurowych na rzecz wolnego i demokratycznego państwa" - głosi stanowisko związku.

W 2009 r. uchwalona z inicjatywy PO tzw. ustawa dezubekizacyjna obniżyła emerytury ok. 25 tys. osób z cywilnych służb specjalnych PRL i dziewięciu członków Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego (w tym gen. Wojciechowi Jaruzelskiemu). Od początku 2010 r. oficerowie służb PRL dostają niższe świadczenia - obliczane według wskaźnika w wysokości nie 2,6 proc. podstawy wymiaru za każdy rok służby za lata 1944-1990 - jak wcześniej, lecz 0,7 proc. (przelicznik zwykłej emerytury to 1,3).

CZYTAJ WIĘCEJ

W 2010 r. podawano, że ich średnia emerytura wyniosła po tym ok. 2,5 tys. zł i wciąż była wyższa niż zwykłego emeryta - 1,6 tys. zł. Obniżka dotyczyła także tych pozytywnie zweryfikowanych w 1990 r., których przyjęto wtedy do UOP. Ok. 6 tys. przypadków z 25 tys. dotyczyło wdów i bliskich osób już nieżyjących.

Ustawa z 2009 r. nie objęła rent inwalidzkich, na które przeszła uprawniona do tego część b. oficerów, "uciekając" w ten sposób od obniżki świadczeń. Ponadto ustawa nie dotyczyła ok. 2 tys. esbeków, których akta są w tajnym tzw. zastrzeżonym zbiorze IPN.

W lutym 2010 r. Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie, przy pięciu zdaniach odrębnych, oddalił skargę na tę ustawę złożoną przez ówczesny klub Lewicy (dawniej SLD). Zarazem TK uznał wtedy, że członkom WRON emerytury można było obniżyć tylko za służbę po 13 grudnia 1981 r. (obniżono za służbę od 8 maja 1945 r.). Oznaczało to przywrócenie części świadczeń członkom WRON.

Po wyroku szef UOP i MSW z lat 90. Andrzej Milczanowski mówił, że do TK "wkroczyła polityka i populizm" zaś były szef UOP i były oficer służb PRL gen. Gromosław Czempiński zapowiadał odwołanie do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu (ETPC).

Skargi na Polskę do Strasburga złożyło ostatecznie 1,6 tys. dawnych esbeków. ETPC nie dopuścił tych skarg do rozpatrzenia. Uznał, że nie doszło do "nadmiernych obciążeń dla skarżących, którzy nie doznali utraty środków do życia albo całkowitego pozbawienia świadczeń, a system ten był i tak bardziej korzystny niż inne systemy emerytalne". Wcześniej do warszawskiego sądu wpłynęło w sumie 13,8 tys. skarg na decyzje o obniżeniu świadczeń. Sąd uwzględniał skargi głównie wdów po funkcjonariuszach.

Przed Sejmem protesty

Przed Sejmem przeciwko ustawie protestowało kilkuset byłych funkcjonariuszy m.in. policji, Straży Granicznej i BOR.

Protestujący mieli ze sobą tablice z napisami: "Policjant skazany za służbę dla RP", "Służąc w BOR ochraniałem prezydenta Lecha Kaczyńskiego, za to zabieracie mi emeryturę?", "Wyuczyłem zawodu ponad 10 tys. policjantów, za to zabieracie mi emeryturę?". Część z nich trzymała także małe flagi z napisem; "Stowarzyszenie emerytów i rencistów policyjnych".

Podczas protestu były komendant główny policji gen. Leszek Szreder powiedział, że został upoważniony przez wielu swoich kolegów, "byłych komendantów głównych policji, komendantów wojewódzkich, generałów, aby tutaj dzisiaj być z wami i powiedzieć, że nie zgadzamy się z tym wszystkim, co jest proponowane".

Podkreślił, że ustawa obejmie także policjantów pozytywnie zweryfikowanych i takich, którzy - jak zaznaczył - tak jak on sam - "ani jeden dzień nie służyli w Służbie Bezpieczeństwa". "Nie sposób zliczyć sukcesów, jakie policja odniosła od roku 1990 r. Z mozołem i z trudem, z wieloma wyrzeczeniami budowaliśmy etos polskiej policji, tak cenionej teraz na Zachodzie" - powiedział Szreder.

"Nie może być tak, że to wszystko zostanie w pewnym momencie zaprzepaszczone. Wizyty papieskie - czy mogłyby się odbyć bez naszej rzetelnej pracy w tym czasie?. Nikt z nas nigdy nie liczył godzin spędzonych w służbie" - dodał.

Wystąpił też były szef BOR Mirosław Gawor. "Zabezpieczałem siedem pielgrzymek papieskich, wizytę płk. Kuklińskiego i cały szereg delegacji zagranicznych i chcę zapewnić moich podwładnych, że nie mają żadnego powodu do wstydu, wręcz przeciwne - do dumy.(...) (emerytury) To nie są przywileje, to jest coś, na co sobie zapracowaliśmy" - powiedział Gawor.

Poseł Nowoczesnej Jerzy Meysztowicz mówił, że jest przeciwny projektowi. "Jesteśmy przeciwni ponownej weryfikacji, która się odbyła w latach 1989/1990. To jest niedopuszczalne, żeby osoby, które zostały pozytywnie zweryfikowane, które przez wiele lat służyły wolnej Polsce, były w ten sposób karane" - powiedział Meysztowicz.

Podkreślił, że osoby, które dopuściły się nieprawidłowości w czasie swojej służby w "aparacie przymusu w okresie komunistycznym" czy stanu wojennego, były karane.

Zarząd Wojewódzki NSZZ Policjantów Komendy Głównej Policji kilka dni temu skierował list otwarty do premier Beaty Szydło "ws. przyjętego przez rząd projektu ustawy +dezubekizacyjnej+. Autorzy wskazują w nim, że projekt ustawy nie ma "nic wspólnego ze sprawiedliwością społeczną, o której mówią autorzy projektu".

"Obniżenie świadczeń emerytalnych tym, którzy całą karierę zawodową spędzili w SB, uważamy za słuszne. Nie wolno jednak wrzucać do jednego worka z nimi osób, które po pozytywnej weryfikacji przez wiele lat służyły lub nadal służą w Policji i innych służbach mundurowych" - podkreślili autorzy listu. Pod listem podpisali się przewodniczący i wiceprzewodniczący ZW NSZZ Policjantów Komendy Głównej Policji - Sylwester Stelmasiak i Tomasz Krzemiński.