• Samorządowe programy polityki zdrowotnej, ze względu na ograniczony zakres, nie przyczyniły się istotnie do poprawy zdrowia i jakości życia Polaków - wynika z raportu Najwyższej Izby Kontroli.
• Problemem są niewielkie nakłady finansowe oraz uwarunkowania prawne i organizacyjne.

NIK zwraca uwagę, że choć opracowywanie, realizacja i ocena efektów programów polityki zdrowotnej należy do zadań własnych gmin, powiatów i województw, to jednak niewiele samorządów decyduje się na ich finansowanie. Jak wskazano, powodem jest brak funduszy na ten cel. W 2015 r. samorządy przeznaczyły na programy zdrowotne jedynie 0,04 proc. ogółu swoich wydatków.

Na małą skuteczność samorządowych programów polityki zdrowotnych wpływ mają także wady systemowe. Z raportu NIK wynika, że mieszkańcy gmin o małych dochodach mają ograniczoną dostępność do programów, ponieważ ich liczba i zakres są uzależnione od statusu materialnego danego samorządu. "Różnice pomiędzy bogatymi, zurbanizowanymi województwami, a regionami biedniejszymi są znaczne i mogą być nawet dziesięciokrotne" - wskazano.

Czytaj też: MZ przedstawiło założenia do projektu ustawy o podstawowej opiece zdrowotnej

W ocenie NIK brakuje precyzyjnych wskazówek dotyczących opracowywania, wdrażania, realizowania i monitorowania programów. Niewystarczająca jest również koordynacja realizacji programów przez samorządy, co skutkuje powielaniem niektórych działań na danym obszarze.

W latach 2013-2015 skontrolowane przez NIK samorządy zrealizowały 178 programów polityki zdrowotnej, które kosztowały ponad 38 mln zł. Dominowały w nich działania profilaktyczne, obejmujące m.in. nieobowiązkowe szczepienia ochronne. Większość samorządów prowadziła kampanie informacyjne dla mieszkańców o realizowanych programach.

NIK zauważa jednak, że większość skontrolowanych samorządów nie opracowała prawidłowych dokumentów strategicznych. W ocenie Izby punktem wyjścia do opracowywania i skutecznego wdrażania programów polityki zdrowotnej powinny być lokalne, czy regionalne strategie zdrowotne, uwzględniające m.in. dane demograficzne, epidemiologiczne oraz informacje o zasobach systemu ochrony zdrowia.

Konieczne jest zapewnienie "stałego i adekwatnego do potrzeb" źródła finansowania samorządowych programów zdrowotnych (fot.nik.gov.pl)

"Bez nich nie można bowiem ocenić, jakie programy potrzebne są w danej społeczności. Skutkiem braku strategii dot. polityki zdrowotnej jest także brak możliwości oceny, w jakim stopniu realizowane działania przyczyniły się do zaspokojenia potrzeb zdrowotnych mieszkańców danego regionu i wpłynęły na sytuację zdrowotną danej populacji" - wyjaśnia NIK.

Wielokrotnie decyzję o realizacji programów poprzedzały robocze analizy pracowników samorządowych, brano pod uwagę także analizę Narodowego Programu Zdrowia na lata 2007-2015 i konsultowano się z lokalnym środowiskiem medycznym. Połowa samorządów skontrolowanych przez NIK nie analizowała efektów programów i nie oceniała ich skuteczności.

Izba w ramach kontroli wysłała do wszystkich jednostek samorządu terytorialnego elektroniczny kwestionariusz, na który odpowiedziało ponad 70 proc. respondentów. Badanie wykazało, że w 2015 r. jedynie co dziesiąta jednostka samorządu terytorialnego posiadała lokalną/regionalną politykę zdrowotną. Programy zdrowotne w 2015 r. realizował i finansował tylko co czwarty samorząd.

W ocenie NIK w celu zwiększenia skuteczności realizacji przez samorządy programów polityki zdrowotnej resort zdrowia (we współpracy z NFZ, Agencją Oceny Technologii Medycznej i Taryfikacji oraz środowiskiem eksperckim i samorządowym) powinien stworzyć zbiór dobrych praktyk dotyczących samorządowych programów polityki zdrowotnej, wraz z wzorcowymi programami, których tematyka powinna odnosić się do najistotniejszych zidentyfikowanych problemów zdrowotnych Polaków.

Ponadto konieczne jest zapewnienie "stałego i adekwatnego do potrzeb" źródła finansowania samorządowych programów zdrowotnych. Poprawić należy także koordynację działań podejmowanych w ramach programów pomiędzy samorządami a administracją rządową i NFZ.

NIK wniósł do Ministra Zdrowia także o zainicjowanie zmian w przepisach, tak, aby minister mógł w drodze rozporządzenia określić wzorcowe programy polityki zdrowotnej wraz z wytycznymi co do ich treści. Zdaniem Izby należy także uchylić obowiązek opiniowania przez AOTMiT projektu programu opracowanego na podstawie wzorca.

PODOBAŁO SIĘ? PODZIEL SIĘ NA FACEBOOKU

Nie przegap najważniejszych wiadomościObserwuj nas w Google News