Forum Obywatelskiego Rozwoju krytycznie o zmianach w prokuratorze

• Zmiany w prokuraturze zamiast usprawnić działania, pogorszą sytuację uczestników postępowania – uważa Forum Obywatelskiego Rozwoju.
• 12 lutego prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę Prawo o prokuraturze. Zacznie ona obowiązywać od 4 marca.
• FOR krytycznie ocenia niektóre z zapisów ustawy.
• Zdaniem FOR ustawa wprowadza nowe, wadliwe regulacje, które jeszcze bardziej osłabiają niezależność prokuratury, zwiększają jej podatność na polityczne naciski.

Jak przypomina Michał Magdziak, prawnik z Forum Obywatelskiego Rozwoju, głównym elementem przyjętej zmiany, jest ponowne połączenie funkcji ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego. To rozwiązanie było już zapowiadane w ubiegłorocznej kampanii wyborczej.

Zdaniem Magdziaka, lepszym rozwiązaniem byłoby jednak zachowanie niezależnej pozycji prokuratury, z prokuratorem generalnym na czele, przy jednoczesnym wyposażeniu prokuratora generalnego w więcej uprawnień i narzędzi pozwalających mu na efektywne zarządzanie prokuraturą.

– Przyjęta ustawa zawiera także szereg innych rozwiązań, które nie usprawnią jednak działania prokuratury jako instytucji mającej stać na straży praworządności i wykonywać zadania w zakresie ścigania przestępstw. Zamiast tego, zmiany ustawowe przyczynią się do ograniczenia niezależności prokuratury jako instytucji i prokuratorów jako jej funkcjonariuszy – twierdzi Magdziak.

Zobacz też: W piątek Zbigniew Ziobro stanie się prokuratorem generalnym

Jego zdaniem niektóre spośród regulacji zawartych w ustawie mogą również negatywnie wpłynąć na zakres gwarancji przysługujących uczestnikom postępowań prowadzonych przez prokuraturę.

- Wybór poselskiej, a nie rządowej ścieżki dla projektu ustawy, skutkował znaczącym ograniczeniem możliwości podjęcia merytorycznej i rzeczowej debaty publicznej nad kształtem ostatecznie przyjętych zmian – zwraca uwagę.

Szereg wątpliwości

Jak wskazuje ekspert FOR, przyjęta przez Sejm ustawa przewiduje szereg rozwiązań, które nie usprawnią działania prokuratury jako instytucji mającej stać na straży praworządności i wykonywać zadania w zakresie ścigania przestępstw, ale przyczynią się do ograniczenia niezależności prokuratury jako instytucji i prokuratorów jako jej funkcjonariuszy.

- Zmiany tworzą dla prokuratora generalnego – ministra sprawiedliwości szerokie instrumentarium zarządzania prokuraturą, a także pracą poszczególnych prokuratorów prowadzących konkretne postępowania. Zmiany te nie tylko nie realizują celu usprawnienia prokuratury, ale niosą ze sobą zagrożenie dla sytuacji procesowej uczestników postępowań przygotowawczych. Rodzą bowiem ryzyko ograniczenia przysługujących im uprawnień dla realizacji celów o charakterze politycznym – zwraca uwagę Magdziak.

Czytaj też: Prawnicy oceniają połączenie funkcji prokuratora i ministra sprawiedliwości

Wątpliwości FOR budzą następujące kwestie:

• Możliwość wydawania prokuratorowi prowadzącemu postępowanie przez prokuratora przełożonego poleceń dotyczących treści czynności procesowej – ułatwi to „ręczne sterowanie” przez przełożonych postępowaniami prowadzonymi przez konkretnego prokuratora

• Możliwość udostępniania informacji dotyczących konkretnych spraw prowadzonych przez prokuraturę - może stać się narzędziem realizacji celów politycznych. Przeciwko takiemu rozwiązaniu przemawia również uzasadniony interes uczestników postępowań prowadzonych przez prokuraturę

CZYTAJ WIĘCEJ

• Sposób dystrybucji spraw pomiędzy jednostki organizacyjne prokuratury poszczególnych szczebli

• Rezygnacja z wymogu kadencyjności na tzw. stanowiskach funkcyjnych - przyjęte prawo o prokuraturze wprowadza istotne zmiany w zakresie możliwości obsady i odwoływania prokuratorów z tzw. stanowisk funkcyjnych. Przede wszystkim, ustawa rezygnuje z wymogu kadencyjności na tych stanowiskach.

• Ustanowienie Krajowej Rady Prokuratorów w miejsce Krajowej Rady Prokuratury

• Przysługująca prokuratorowi generalnemu możliwość zwrócenia się o przeprowadzenie czynności operacyjno-rozpoznawczych - stosowanie kontroli operacyjnej ingeruje bezpośrednio w sferę praw i wolności obywatela, w szczególności w przewidzianą w art. 49 Konstytucji RP wolność komunikowania się, a także ochronę informacji o samym sobie, którą reguluje art. 51 ust. 1 Konstytucji RP

• Wyłączenie odpowiedzialności dyscyplinarnej prokuratora w przypadku działania wyłącznie w interesie społecznym

Nowe Prawo o prokuraturze w zasadzie nie jest „nowe”

Jak twierdzi FOR, przyjęta przez Sejm nowa ustawa zakłada powrót do szeregu negatywnych rozwiązań wyeliminowanych z porządku prawnego nowelizacją dotychczas obowiązującej ustawy o prokuraturze z dnia 9 października 2009 r., która weszła w życie w dniu 31 marca 2010 r.

Przewiduje ona dodatkowo nowe, wadliwe regulacje, które jeszcze bardziej osłabiają niezależność prokuratury, zwiększają jej podatność na polityczne naciski, a także pogarszają sytuację uczestników postępowań prowadzonych przez prokuraturę.

- To, że dotychczasowa ustawa o prokuraturze miała wady nie oznacza jednak, że wadliwą regulację należało zastąpić taką, która ma jeszcze więcej wad. Dotychczasowe unormowania należało usprawnić. Nowe Prawo o prokuraturze w zasadzie nie jest „nowe” – to w zasadniczej mierze powrót do starych rozwiązań, które się nie sprawdziły, obudowany dodatkowo nowymi unormowaniami, które jeszcze bardziej ograniczają niezależność prokuratury i rodzą ryzyko nadużyć przekładających się negatywnie na sytuację uczestników postępowań – twierdzi Michał Magdziak.

I dodaje. - Przyjęte zmiany nie tyle, że cofają skutki poprzedniej reformy, co zawierają szereg rozwiązań, które negatywnie przełożą się na sytuację uczestników postępowań prowadzonych przez prokuraturę. Takie rozwiązania to zarówno możliwość wydawania prokuratorowi prowadzącemu daną sprawę poleceń co do treści czynności procesowej, jak i możliwość udostępniania informacji z toczącego się postępowania, uprawnienie prokuratora generalnego do zwrócenia się do uprawnionych służb o przeprowadzenie kontroli operacyjnej czy wyłączenie odpowiedzialności dyscyplinarnej prokuratora ze względu na działanie lub zaniechanie podjęte wyłącznie w interesie – informuje.

PODOBAŁO SIĘ? PODZIEL SIĘ NA FACEBOOKU