W.Brytania: Nowe dokumenty ujawniają kulisy działań rządu Thatcher wobec Polski

W.Brytania: Nowe dokumenty ujawniają kulisy działań rządu Thatcher wobec Polski
Margaret Thatcher (fot. youtube.com)

Opublikowana wewnętrzna korespondencja brytyjskiego rządu z lat 1988-89 ujawniła skalę osobistego zaangażowania premier Margaret Thatcher w pomoc dla skupionej wokół Solidarności opozycji i wspieranie przemian demokratycznych w Polsce.

Nowy zestaw dokumentów opublikowany przez National Archives w Londynie zawiera 319 stron korespondencji między Thatcher i jej najbliższymi współpracownikami na Downing Street, w kluczowych ministerstwach i ambasadzie brytyjskiej w Warszawie.

Materiały źródłowe, wśród których są także wersje robocze pism do komunistycznego rządu w Warszawie, pochodzą z okresu od lutego 1988 r. do sierpnia 1989 r.

W pismach brytyjska premier wielokrotnie interweniuje osobiście w sprawach dotyczących Polski, m.in. krytykując swoich ministrów za zbyt powolne opracowywanie programów wspierających reformy gospodarcze.

W notatce po spotkaniu z ówczesnym ministrem spraw zagranicznych Geoffreyem Howe'em w kwietniu 1989 r. sekretarz Thatcher odnotował "niepokój, że tracimy rolę lidera, którą ustanowiliśmy w relacjach z Polską" podczas wizyty szefowej brytyjskiego rządu w listopadzie 1988 r. i zaznaczył, że premier domagała się "przyspieszonej pracy (służby cywilnej) z rychłymi rekomendacjami dla odpowiednich ministrów".

Gdy doradcy zasugerowali Thatcher w czerwcu 1989 r. - zaledwie kilkanaście dni po pierwszych częściowo wolnych wyborach parlamentarnych w Polsce - że nie ma w kalendarzu czasu na nieformalne spotkanie z reprezentującym Solidarność Bronisławem Geremkiem, premier odpisała krótko: "Muszę się z nim zobaczyć".

W trakcie spotkania szefowa rządu otrzymała m.in. szczegółowo rozpisaną propozycję "programu pomocy międzynarodowej dla Polski", w szczególności dotyczącą redukcji długu zagranicznego i przyszłych relacji Polski z Międzynarodowym Funduszem Walutowym, Bankiem Światowym i Klubem Paryskim.

Geremek poprosił Thatcher m.in. o pomoc w rozwiązaniu kryzysu żywnościowego i skierowanie do Polski nadwyżek z krajów Wspólnoty Europejskiej, a także o podzielenie się brytyjskimi doświadczeniami związanymi z masowymi zwolnieniami oraz przekwalifikowaniem pracowników kopalni i hut.

W innym dokumencie, datowanym na 27 sierpnia 1989 r. - tuż po nominacji Tadeusza Mazowieckiego na pierwszego niekomunistycznego premiera w Europie Wschodniej i złożeniu mu oficjalnych gratulacji, których szkice znajdują się w archiwach - szefowa brytyjskiego rządu odręcznie dodała do notatek sekretarza prośbę o przekazanie liderom Solidarności "gratulacji za ich niebywałe osiągnięcia - oczy całego świata zwrócone są na nich; tak wiele zależy od ich sukcesu".

Z tego samego okresu pochodzi także jedna z notatek ambasadora w Warszawie Stephena Barretta, który ocenił, że "porozumienia Okrągłego Stołu były unikatowe w powojennej historii Europy Środkowej, zarówno jeśli chodzi o jakość, jak i wagę zmiany, którą obiecały w kwestiach politycznych, społecznych i ekonomicznych".

Archiwa ujawniają też bliskie relacje administracji Thatcher z polskimi środowiskami w Wielkiej Brytanii, co pokazują m.in. wielokrotne odmowy na prośby o zwrócenie Polsce szczątków pochowanego w Newark generała i byłego premiera RP na uchodźstwie Władysława Sikorskiego.

Szefowa brytyjskiego rządu odpowiedziała wielokrotnie - w tym podczas wizyty w Polsce w listopadzie 1988 r. i podczas debaty w Izbie Gmin - że zgodnie z życzeniami polskiej społeczności w W. Brytanii nie będzie to możliwe, dopóki Polska nie będzie w pełni demokratycznym i niepodległym państwem. Ostatecznie ekshumacja została przeprowadzona w 1993 r., a szczątki Sikorskiego spoczęły na Wawelu.

 

×

SŁOWA KLUCZOWE

KOMENTARZE (0)

Do artykułu: W.Brytania: Nowe dokumenty ujawniają kulisy działań rządu Thatcher wobec Polski

NEWSLETTER

Zamów newsletter z najciekawszymi i najlepszymi tekstami portalu.

Polityka prywatności portali Grupy PTWP

Logowanie

Dla subskrybentów naszych usług (Strefa Premium, newslettery) oraz uczestników konferencji ogranizowanych przez Grupę PTWP

Nie pamiętasz hasła?

Nie masz jeszcze konta? Kliknij i zarejestruj się teraz!